داستان هزار ساله اثری که هنوز زنده است ترویج تاریخ بیهقی در تلگرام!

به گزارش صد کادو، مصحح و شارح تاریخ بیهقی اظهار داشت: بجای هر سخن درباره ی بیهقی، سفارش می کنم تاریخ بیهقی را بارها بخوانید و با آن انس بگیرید؛ آنگاه خواهید دید که چون موسیقی، خواندن و شنیدنش لذت بخش است.

مهدی سیّدی فَرُّخَد (مصحح و شارح تاریخ بیهقی) به مناسبت اول آبان ماه و روز بزرگداشت ابوالفضل بیهقی، در گفتگو با گزارشگر مهر در رابطه با بیهقی و جایگاه وی در روزگار ما اظهار داشت: اگر تاریخ بیهقی یا گلستان سعدی و رباعیات خیام و آثار مولوی و مثنوی معنوی را نداشتیم ایران و فرهنگ آن بی برگ و نوا می بود؛ که با آن بینوایی هم می شد زندگی کرد اما…
او در جواب این پرسش که کتاب دیگری مانند تاریخ بیهقی داریم که روایت تاریخ بکند ولی در دانشکده ادبیات تدریس گردد، اظهار داشت: تاریخ بلند بالای ایران را در هردوره ای یک یا چند اثر برجسته روایت کرده اند، راوی تاریخ دوره غزنوی اما به طور عمده کتاب بیهقی است، که با نثر و زبانی باشکوه و فاخر روایت شده است.
سیدی که چند سالی است در فضای مجازی به خواندن تاریخ بیهقی می پردازد، افزود: کانال تلگرامی بیهقی خوانی در تمام ایران و جهان در بین اهل فضل و ادب برای خودش جایی باز کرده است. یک نمونه اش همین که بوسیله همین کانال به شکلی بزرگداشت بیهقی مسئولان اعتراض کردیم اوضاع دگرگون شد و اول آبان تنها با دعوت ما، حدود صد نفر از سراسر ایران به روستای حارث آباد در سبزوار (که زادگاه بیهقی و محل ساخت نمادی به یادبود اوست) خواهند آمد.

این را تنها کسی درک می کند که قلم به دست گیرد تا وسعت کلام را بفهمد

او همینطور در فیلم کوتاهی که از خود منتشر کرد، اظهار داشت: اول آبان نزدیک است و این روز دو سالی است که در تقویم ملی ایران به عنوان روز بزرگداشت ابوالفضل بیهقی ثبت شده است. ابوالفضل بیهقی در سال ۳۸۵ هجری قمری در روستای حارث آباد مجاور شهر سبزوار، که آن ناحیه را بیهق می نامیدند، ولادت یافته و بعد از طی تحصیلات در خراسان، به دستگاه دیوانی غزنویان پیوسته است و بگونه ای دیوان رسالت سلطان محمود را بر عهده داشته است.
وی اضافه کرد: از همان زمان تصمیم داشته که تاریخ بنویسد؛ به قول خودش تقویمی داشته و آن چه را که می دیده یادداشت می کرده، تا این که بالاخره در حدود سال ۴۴۵ برکنار شده و به زندان هم افتاده و گرفتار گرفتاری هایی شده و سپس نشسته به تاریخ نویسی؛ و سی مجلد گفته اند که تاریخ نوشته است. از آن سی مجلد، چهار مجلد اول و نیمه مجلد پنجم موجود نیست و از نیمه مجلد پنجم باقیمانده تا پایان مجلد دهم، که حدوداً نزدیک به ۱۰۰۰ صفحه می شود. قصه مشهوری که در کتاب تاریخ بیهقی نقل شده، بردار کردن حسنک است. در آغاز حکایت بردار کردن حسنک، با یقین می گوید: «اکنون که من آغاز این قصه می کنم، ذی الحجه سنه ۴۵۰.»

فضل تقدم بیهقی بر سعدی

او افزود: حالا هم این بنده، مهدی سیدی، شارح و مصحح بیهقی، به مناسبت روز بزرگداشت بیهقی در سال ۱۴۰۴ خورشیدی سخن می گویم، که برابر است با سال ۱۴۴۷ هجری قمری؛ یعنی سه سال دیگر مصادف با هزارسالگی تألیف کتاب بیهقی خواهد بود. شگفتا که این کتاب همچنان از نفیس ترین آثار زبان فارسی است و همگان آنرا درک می نماییم. به جرأت می توان اظهار داشت که در بین آثار نثر فارسی، همان گونه که گلستان سعدی را گل سرسبد می دانند، تاریخ بیهقی هم از برخی جهات کم مانند است، با این تفاوت که بیهقی از نظر زمانی چند قرن بر سعدی تقدم دارد. همان گونه که عرض کردم، بیهقی کتابش را در سال ۴۵۰ هجری نگاشته و چنان که می دانیم، سعدی گلستان را در سال ۶۵۶ هجری، یعنی حدود دویست سال بعد از بیهقی، تألیف کرده است. بدین سبب فضل تقدم با بیهقی است.
این نویسنده و پژوهشگر اضافه کرد: نثر سعدی و گلستان، باآنکه بسیار خوانده شده و در مدارس تدریس می گردد، نثری انشایی است. با نثر گلستان نمی توان مقاله پژوهشی نوشت، نمی شود گزارش رسانه ای تهیه کرد. اما بهترین متن تاریخ بیهقی، به یقین متنی پخته و فاضلانه است، متنی دبیرانه که بخصوص برای اهل قلم امروز بسیار مفید می باشد. جایی می گوید که استادم چنین می نوشت و این را تنها کسی درک می کند که قلم به دست گیرد تا وسعت کلام را بفهمد. تاریخ بیهقی از این دست است. با این تفاوت که تا حدود ۱۵۰-۲۰۰ سال پیش، این کتاب در انحصار خواص بود؛ بزرگان و اهل فضل آنرا می خواندند و می فهمیدند، مانند ملک الشعرا بهار و دکتر یوسفی که در محافل آنرا مطالعه می کردند.
سیدی افزود: به دلایلی از حدود ۱۵۰ سال پیش، تاریخ بیهقی ابتدا در هند تصحیح و چاپ شد، سپس در ایران توسط ادیب پیشاوری، و بعد از آن به همت سعید نفیسی، فیاض، غنی و در نهایت دکتر فیاض مورد تصحیح قرار گرفت. آخرین بار هم این بنده به همراه آقای یاحقی و نشر سخن آنرا منتشر نمودیم که در این تصحیح، هم تصحیح متن و هم شرح آن انجام شد و در سه نسخه: «تاریخ بیهقی دیبای دیداری»، «دیبای ضربت» و سپس کلاس های بیهقی خوانی برگزار شد.

خارج کردن تاریخ بیهقی از انحصار خواص

وی اضافه کرد: بعد از آن، این بنده، سیدی، کانالی در تلگرام ایجاد کردم و کتاب بیهقی را دو بار از آغاز تا پایان خوانده و شرح دادم. به برکت این خوانش، حالا تاریخ بیهقی از انحصار خواص خارج شده و در بین عموم، دست کم قشر متوسط، رواج یافته است. بگونه ای که در کانال تلگرامی این بنده، نزدیک به ۱۲ هزار نفر از سراسر دنیا عضو بوده و مطالب را پیگیری می کنند و بیهقی برای بسیاری مفهوم و لذت بخش شده است.
او در سفارش ای به دوست داران ادب فارسی اظهار داشت: به جای هرگونه سخن گفتن در رابطه با بیهقی، سفارش می کنم که تاریخ بیهقی را بخوانید، بارها بخوانید و با این کتاب انس بگیرید. آنگاه بیهقی همچون موسیقی، خواندن و شنیدنش لذت بخش خواهد بود. بیایید همگی همراه شویم تا روز بزرگداشت بیهقی را در زادگاهش، حارث آباد، بزرگ بداریم. در حارث آباد نمادی برای بیهقی ساخته شده، چون که وی در سال ۴۷۰ هجری قمری در سن ۸۵ سالگی در غزنه درگذشته و آرامگاهش همانند گور ابوریحان بیرونی، سنایی غزنوی و بونصر مشکان ناپیدا مانده است.
سیدی در آخر اضافه کرد: با توجه به این که آرامگاه وی یافت نمی گردد، در زادگاهش حارث آباد، حدود بیست سال پیش ساخت نمادی بشکل قلم برای بیهقی آغاز شد؛ ولی با کمال تأسف، به سبب بی همتی و کم کاری، بعد از یک یا دو سال کار متوقف گردید و طرح رها شد. ما در تلاش هستیم تا این طرح را احیا نماییم و خوشبختانه مسئولان هم اخیراً همت گماشته اند که ان شاءالله کار به نتیجه برسد و در سالیان آینده، بیهق، سبزوار و حارث آباد به یکی از کانون های تجمع و رفت وآمدهای فرهنگی تبدیل گردد.
از آن سی مجلد، چهار مجلد اول و نیمه مجلد پنجم موجود نیست و از نیمه مجلد پنجم باقی مانده تا پایان مجلد دهم، که حدودا نزدیک به ۱۰۰۰ صفحه می شود. آخرین بار هم این بنده به همراه آقای یاحقی و نشر سخن آن را منتشر نمودیم که در این تصحیح، هم تصحیح متن و هم شرح آن انجام شد و در سه نسخه: تاریخ بیهقی دیبای دیداری، دیبای ضربت و سپس کلاس های بیهقی خوانی اجرا شد. در حارث آباد نمادی برای بیهقی تولید شده، چون که وی در سال ۴۷۰ هجری قمری در سن ۸۵ سالگی در غزنه درگذشته و آرامگاهش همانند گور ابوریحان بیرونی، سنایی غزنوی و بونصر مشکان ناپیدا مانده است.

منبع: صد کادو