به گزارش صد کادو، آرونوفسکی، سینماگری یهودی، در رابطه با مسئله فلسطین و صهیونیسم موضع گیری نکرده است. از معدود اقدامات وی در این راستا، تهیه کنندگی یک مستند در رابطه با یک خانواده اسرائیلی در روزهای بعد از توفان الاقصی است.
فیلم «دزدی گرفتار» (Caught Stealing) که میتوان نام آنرا به «دزدی گرفتار» ترجمه کرد، یک کمدی سیاه جنایی مهیج آمریکایی محصول سال ۲۰۲۵ است که توسط دارن آرونوفسکی و برمبنای فیلم نامه ای از چارلی هیوستون، تهیه و کارگردانی شده است.
آرونوفسکی بعنوان یک سینماگر یهودی، چندان در رابطه با مسئله فلسطین و صهیونیسم موضع گیری نکرده است. از معدود اقدامات وی در این راستا، تهیه کنندگی یک مستند در رابطه با یک خانواده اسرائیلی در روزهای بعد از توفان الاقصی است که در امتداد تبلیغات صهیونیست ها مقابل حماس بود و در جشنواره برلین جایزه گرفت. آرونوفسکی برعکس یهودیانی مثل ناتالی پورتمن، منتقد صریح صهیونیسم نبوده، ولی در طرفداری از صهیونیسم نیز چندان فعال نیست. چارلی هیوستون این فیلم نامه را برمبنای رمانی از خود که سال ۲۰۰۴ منتشر شد نوشته است. در این فیلم آستین باتلر نقش یک بازیکن سابق بیسبال را بازی می کند که حالا متصدی بار است و ناخواسته حین مراقبت از حیوان خانگی همسایه اش، با یک گروه خلافکار نیویورک درگیر می شود.
رجینا کینگ، زویی کراویتز، مت اسمیت، لیو شرایبر، وینسنت دن آفریو، بنیتو مارتینز اوکاسیو، گریفین دان و کارول کین در نقش های فرعی ظاهر می شوند. تا ۲ اکتبر ۲۰۲۵، این فیلم ۱۹ میلیون دلار در ایالات متحده و ۱۲ میلیون دلار در سطح بین المللی فروش داشته است که در مجموع فروش گیشه آنرا به ۳۲ میلیون دلار در سرتاسر جهان می رساند. در وبسایت راتن تومیتوز، ۸۴ درصد از ۲۲۱ نقدی که برای این فیلم جمع آوری شده مثبت است و متاکریتیک هم برمبنای نظر ۴۷ منتقد، امتیاز ۶۵ درصد را به این فیلم مختص کرده است.
مخاطبانی که توسط سینمااسکور مورد نظرسنجی قرار گرفتند هم به فیلم امتیاز متوسط «B» را در مقیاس A+ تا F دادند. آرونوفسکی یک فیلمساز یهودی سکولار است. او البته از لحاظ سیاسی پرحرف نیست اما از خلال آثار و اقدامات محدودش هم می شود وابستگی به یک پایگاه فکری خاص را گاهی حس کرد؛ او لااقل چنانکه تا حالا نشان داده، نه هوادار فلسطین بوده است و نه همدلی خاصی نسبت به آرمان سایر ملت های استقلال طلب نشان داده.
با این حال فیلم «دزدی گرفتار» که طعنه های معناداری به وضعیت امروز جهان و به پایان رسیدن نظم بین الملل و اخلاقیات رو به انحطاط سیاسی می زند، نشان داده است چنین وضعی حتی اشخاصی مثل دارن آرونوفسکی را هم به وحشت انداخته است. او که خود از فیلمسازان مکتب نیویورک است، محله بدنام «لوئر ایست ساید (Lower East Side)» در نیویورک را نمادی از تمام این آشفتگی ها می گیرد که شاید طعنه ای ضمنی به شهری که سازمان ملل در آن قرار دارد هم باشد. در ادامه ضمن مروری بر سبک جهان بینی دارن آرونوفسکی، به نقد و بررسی فیلم «دزدی گرفتار» و ارتباط ها و تداعی های آن در نسبت با دنیای امروز پرداخته شده است.
دارن آرونوفسکی را با فیلم های مهمی مثل «مرثیه ای برای یک رویا» و «قوی سیاه» می شناسیم. او یک یهودی سکولار است که در دانشگاه هاروارد، انسان شناسی اجتماعی و فیلمسازی خوانده است. چیزی که سینمای او را بسیار منحصربه فرد می کند، پشتوانه فکری و استعاره های عمیقی است که در دل داستان های بعضاً ساده و خوش بیان او می نشیند و تجربه ای در نوسان میان سهولت پیگیری داستان با دشواری فهم منطق پشت آن به وجود می آورد.
پوستر فیلم پی آرونوفسکی جهان بینی و چارچوب فکری مشخصی در عمده آثارش دارد به صورتی که در فیلم نخستش «پی» تلاش می کند در دل الهیات یهودی، بین خداشناسی و ریاضیات پیوند برقرار کند و یک فیلم تجربه گرایانه پیچیده را به وجود بیاورد. در «مرثیه ای برای یک رویا»، آشکارا به روح جامعه شناسی سیاسی آمریکا یعنی مفهوم رویای آمریکایی طعنه می زند و نشان داده است پشت آن ظاهر پرزرق و برق و زیر پوست مگالوپلیس های آمریکایی با آن آسمانخراش ها و عظمت تکنولوژیک، منجلابی از اعتیاد و انحطاط اخلاقی و بی پناهی آدم ها خوابیده است.
فیلم سرچشمه در «سرچشمه» در دل یک داستان استعاری چند لایه از تلاش یک پزشک برای یافتن درمان سرطان برای همسرش، مفهوم جاودانگی و عمر نامیرا و لایزال را واکاوی می کند و به گویاترین شکل ممکن نشان داده است که مرگ بوسیله پیوستن جسم مادی به رستاخیز طبیعت، خود مکانیسم اصلی جاودانگی و عین نامیرایی است. در «کشتی گیر» و «قوی سیاه» سراغ روایتی شخصیت محور از زندگی حرفه ای به ترتیب یک ورزشکار کشتی کج و یک رقصنده باله می رود و در «نهنگ» ماجرای غم انگیز انتقام یک پدر از جسم خود به علت عذاب وجدان از سرنوشت خانواده از هم پاشیده اش را نشان داده است.
«نوح» و «مادر!» دینی ترین فیلم های آرونوفسکی هستند که در هر ۲ فیلم در بستر یک قصه مبتنی بر تورات، انتقادات تندی نسبت به اقدامات انسان ها در تخریب محیط زیست بیان می شود به صورتی که او نشان داده است آن چه تحت عنوان عذاب الهی در قصص مذهبی مثل داستان نوح نبی(ع) آمده اصولاً نتیجه محتوم اقدامات خصمانه بشر مقابل طبیعت است و اخطار می دهد که عذاب الهی در آینده نیز با تغییرات اقلیمی و تجاوز به مرزهای سیاره ای، نازل خواهد شد.
بنابراین با این پیش فرض که حتی یک فیلم تماماً قصه گو و سرگرم کننده از آرونوفسکی می تواند زیرمتنی ویژه و دلالت های قابل تأمل ایدئولوژیک داشته باشد، میتوان سراغ مرور جدید ترین ساخته او یعنی «دزدی گرفتار» رفت.
ظاهر فیلم چیز جدید یا عجیب و غریبی ندارد. یک فیلم نیویورکی دارای شباهت با فیلم های جنایی مارتین اسکورسیزی و گای ریچی که اندکی لحن کمیک دارد و در رابطه با یک بازیکن سابق بیسبال است که ناخواسته وارد یک دردسر بزرگ در معاملات مواد مخدر و درگیری های خونین گانگسترهای مهاجر نیویورکی می شود.
حتی عنوان فیلم نیز اشاره به همین جنبه سرگرم کننده و ظاهری داستان دارد؛ «دزدی گرفتار» ترجمه تحت اللفظی از عبارت «Caught Stealing» است که در بازی بیسبال، زمانی که یک بازیکن در دویدن به سوی نقطه پایان توسط بازیکنان حریف ناکام می ماند به کار می رود و استعاره ای از وضعیت آشوبناک پروتاگونیست فیلم است که گرفتار یک پرونده سرقت و قتل و تجارت مواد مخدر می شود، بی آن که حق انتخابی برایش وجود داشته باشد. مسیر کلی پلات فیلم بی شباهت به فیلم «پس از ساعت ها» از مارتین اسکورسیزی نیست که آنجا نیز یک شهروند معمولی در یک شب، ناخواسته درگیر اتفاقات کابوس وار پی درپی در شهر پر جرم و جنایت نیویورک می شد.
فیلم اقتباس از رمانی به قلم چارلی هیوستن است که خود در نگارش فیلم نامه نیز همکاری داشته و آن طور که در خلاصه داستان رمان آمده، صرفا اسکلت وقایع و پیرنگ آن با فیلم مشابه است و دلالت های پنهان فیلم نامه، ابتکار آرونوفسکی به نظر می آید.
بیایید ابتدا وضعیت زمانه ای را که در آن به سر می بریم مرور کنیم؛ فیلم دقیقا در روزهایی روی پرده سینماهای آمریکا بود که دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو با وقاحت تمام در سازمان ملل سخنرانی کردند و سازمان ملل را به سخره گرفتند؛ دورانی که جهان بالاتر از هر زمانی در چند دهه اخیر، گرفتار نوعی خشم و عصبیت در رفتار قدرت های بزرگ است.
لیبرال دموکراسی از زمان فروپاشی شوروی به بعد تا حالا تا این حد در افول نبوده و قواعد و مقررات نوشته و نانوشته حقوق بین الملل به طرز شگفت انگیزی زیر پا گذاشته می شود؛ در حدی که بعضی کارشناسان، وضعیت امروز را با دوران بین جنگ های اول و دوم جهانی مقایسه می کنند؛ وضعی که در آن که نظم سابق بازی استعمارگران درحال احتضار بود و صدای پای فاشیسم شنیده می شد.
آرونوفسکی به ندرت موضع گیری سیاسی کرده است و ما چندان اطلاعی از دیدگاه های سیاسی او نداریم. فقط می توانیم حدس بزنیم کسی که فیلم های رادیکال «مرثیه ای برای یک رویا»، «مادر!» و «نوح» را ساخته، منطقاً نمی تواند کوچک ترین آشتی یا رضایتی نسبت به وضع کنونی جهان داشته باشد. می دانیم که دست کم ملاحظات جدی محیط زیستی آرونوفسکی، او را در ضدیت تمام عیار با ترامپ و اذنابش قرار می دهد و می دانیم که زاویه نگاه او به فرهنگ عمومی و جامعه آمریکا، انتقادی است.
آرونوفسکی بعنوان یک سینماگر یهودی، چندان در رابطه با مسئله فلسطین و صهیونیسم موضع گیری نکرده است. از معدود اقدامات وی در این راستا، تهیه کنندگی یک مستند در رابطه با یک خانواده اسرائیلی در روزهای بعد از توفان الاقصی است که در امتداد تبلیغات صهیونیست ها مقابل حماس بود و در جشنواره برلین جایزه گرفت. آرونوفسکی برعکس یهودیانی مثل ناتالی پورتمن، منتقد صریح صهیونیسم نبوده، ولی در طرفداری از صهیونیسم نیز چندان فعال نیست.
برگردیم به فیلم «دزدی گرفتار» که اشاره شد دلالت هایی فراتر از داستان ساده و سرگرم کننده اش در طعنه به وضع کنونی جهان دارد. در این فیلم نوعی احساس ناامنی همیشگی وجود دارد و شخصیت اصلی را تهدید می کند. وی در همان اولین مواجهه با ۲ غریبه، چنان از آنها کتک می خورد که کلیه اش پاره می شود و پزشکان مجبور می شوند آنرا از بدنش خارج کنند.
غافلگیری و غیرقابل پیشبینی بودن اتفاقات خشن و مرگبار، شخصیت اصلی با بازی خوب آستین باتلر را بسیار پریشان و مستأصل می کند. وی در هر لحظه مجبور است خودش را آماده یک موقعیت خطرناک جدید کند یا یک خبر غم انگیز یا تهدیدآمیز تازه بشنود. خانه برای شخصیت اصلی تبدیل به جهنمی می شود که هر لحظه ممکنست مهاجمان به آنجا بیایند و او را شکنجه کنند. تمام اینها در صورتی است که روح او هم از اتفاقاتی که برای همسایه خلافکارش افتاد خبر ندارد و کاملا اتفاقی و از روی بدشانسی گیر این آدم های دیوانه و عصبانی می افتد که یکجا نامزدش را می کشند، جای دیگر در محل کارش حمام خون راه می اندازند و یک مرتبه برای حرف کشیدن از او، بخیه پانسمان پهلویش را با انبردست باز می کنند تا شکنجه شود.
به عبارت دیگر، یک آدم معمولی و بی آزار که در فیلم اشاره می شود از قیافه اش پیداست که نمی تواند کسی را بکشد، کاملا ناگهانی و یک دفعه وارد یک درامای عظیم و پرخطر می شود.
به عنوان مخاطب، شباهت وقایع فیلم با اتفاقات ۲ سال اخیر برایم تداعی شد، مثل عملیات ناجوانمردانه پیجرها یا تجاوز نظامی به ایران وسط مذاکرات مسقط یا حمله سایبری به بانک سپه یا حمله به قطر یا ترور برق آسای نظامیان، دانشمندان و دولتمردان رسمی و اقدامات اینچنینی که به طرز شوکه کننده ای هر بار با غافلگیری محض و جنون ویرانگر و کوردلانه همراه بود.
جالب آن که یکی از توئیست ها و غافلگیری های بزرگ فیلم جایی است که پلیس خانم، که ظاهری موجه و جدی دارد، همدست با قاتلان و خلافکاران از آب درمی آید و حس و حالی مشابه با سازوکار ماشه و دیگر ریاکاری های به ظاهر حقوقی اما در باطن جنایتکارانه دارد که اینروزها بالاتر از هر زمانی تجربه کرده ایم. ۲ نفر از بدمن های خشن فیلم که ازقضا به قساوت قلب و دیوانگی شهره اند، روس هستند که شخصیت اصلی به اشتباه ابتدا گمان می کند آنها اوکراینی اند اما بعداً متوجه می شود روس هستند.
تا جایی که در خلاصه داستان رمان آمده، اشاره ای به ملیت خلافکاران نشده اما اشاره دقیق آرونوفسکی نشان داده است او قصد تشبیه کردن وضعیت آشوبناک و کمدی سیاه فیلمش را با وضعیت خشن امروز جهان دارد. فیلم از این جهت مشابه فیلم اسکاری «انورا» لگد خویش را به روس ها می زند و ماجرای جنگ اوکراین را بدین شکل یاد شده قرار می دهد.
این روزها اشاره به روس ها بعنوان شخصیت های تبهکار فیلمها رایج است و رومن پولانسکی نیز در فیلم «کاخ» ۲ سال پیش این کار را کرده بود. خصوصیت جالب و متمایز دیگر فیلم نسبت به رمان منبع الهامش، ۲ برادر اصطلاحاً حسیدی یهودی در فیلم است که آدم کشانی خونسرد و فوق العاده پرخطر به نظر می رسند. آنها چنان به شریعت یهود التزام دارند که در روز شبات حاضر نیستند رانندگی کنند اما منبع درآمدشان تجارت مواد مخدر است و برای کشتن و اعمال خشونت با سلاح گرم و نارنجک هیچ تردیدی به خود راه نمی دهند. یک تکیه کلام آیرونیک را نیز مدام زیر لب تکرار می کنند که دقیقا زیر متن فیلم را بیان می کند: «دنیای غم انگیزی شده؛ دنیای نابسامانی است…».
آرونوفسکی داستان فیلم را در سال ۱۹۹۸ در یکی از محله های پرمساله نیویورک روایت می کند تا بتواند فیلم را با نمای معرف از برج های دوقلو آغاز کند و وضعیت اجتماعی – سیاسی منتهی به تروریسم ابتدای قرن بیست ویکم را به جهان پرآشوب و ناامن امروز تشبیه کند و پیوند بزند. چاره ای که شخصیت اصلی پس از تمام آوار مصیبت هایی که بر سرش می ریزد انتخاب می کند، زدن به سیم آخر است.
فیلم نشان داده است در جهانی که پشت سر هم حوادث ویرانگر به یک طرف تحمیل شود، چاره ای جز مقابله به مثل باقی نمی ماند و این همان کاری است که پروتاگونیست با کوباندن اتومبیل به ستون و کشتن برادران یهودی آدم کش فیلم انجام می دهد تا انتقام نامزد بی گناهش را از آنها بگیرد. جالب است که امسال، چندین فیلم مهم از سینماگران مطرح جهان داریم که در زیرمتن خود نسبت به وضعیت ابتذال سیاست رسمی در جهان و مقایسه آن با رفتار تروریست ها و جریانات چریکی مبادرت کرده اند. وس اندرسون با «طرح فنیقی» چنین کرد که پیش از این در «وطن امروز» زاویه نگاهش را بررسی کردیم.
استیون سودربرگ با «کیف مشکی»، انحطاط اخلاقی و بحران هویت مأموران امنیتی غربی را نشان داده است که چطور تبدیل به ماشین کشتار و جنایت می شوند. کاترین بیگلو در «خانه ای از دینامیت» در رابطه با خطر جنگ هسته ای اخطار داده و پل توماس اندرسون نیز فیلمی با لحن فانتزی و سرخوشانه در رابطه با گسترش خشونت و تنازعات سیاسی در آمریکا ساخته که با عنایت به قتل اخیر چارلی کرک، به نظر اخطار بی پایه ای نیست.
منبع: وطن امروز
بطور خلاصه، تا ۲ اکتبر ۲۰۲۵، این فیلم ۱۹ میلیون دلار در ایالات متحده و ۱۲ میلیون دلار در سطح بین المللی فروش داشته است که در مجموع فروش گیشه آن را به ۳۲ میلیون دلار در سراسر جهان می رساند. او یک یهودی سکولار است که در دانشگاه هاروارد، انسان شناسی اجتماعی و فیلمسازی خوانده است. یک تکیه کلام آیرونیک را نیز مدام زیر لب تکرار می کنند که دقیقا زیر متن فیلم را بیان می کند: دنیای غم انگیزی شده؛ دنیای نابسامانی است…
منبع: sadkado.ir
categories & tags
In جشن, جشنواره, کادو, هدیه
By جشن, جشنواره, سازمان, سایت