شاعر و پژوهشگر برجسته تاریخ ادبیات ایران اظهار داشت: برای اینکه حکیم نظامی گنجوی را متعلق به خودمان نگه داریم بهترین و تنها راه ممکن این است که اشعارش را بخوانیم و درک و جهان بینی این شاعر بزرگ ادبیات ایران را بشناسیم.
به گزارش صد کادو به نقل از خبرگزاری ایرنا، عبدالرشید کاکاوند شنبه شب در همایش شعر و ادب که به مناسبت زادروز حکیم نظامی توسط اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد، اظهار نمود: نظامی گنجوی را یکی از بزرگترین سخنوران تاریخ کشورمان می شناسم که در هر کدام از آثارش لحظات درخشانی وجود دارد، اما حیرت انگیز است که چرا نظامی در کشورمان چندان شناخته نشده و آثارش موردتوجه قرار نمی گیرد.
وی اضافه کرد: نظامی پنج منظومه مشهور دارد که به جز مخزن الاسرار، چهار اثر دیگر شامل قصه است. صرف نظر از فردوسی بزرگ که جایگاهی متفاوت در ادبیات و فرهنگ ما دارد و مرد بزرگ فرهنگ تاریخی ما به خساب می آید، نظامی بهترین داستان سرای ادبیات ایران است و در قله ادبیات غنایی و بزمی ما قرار دارد. او قصه گوی بزرگ ادبیات ایرانِ فرهنگی است.
این پژوهشگر ادبیات و استاد دانشگاه اشاره کرد: امتیاز نظامی گنجوی این است که در هر جای قصه اش شاعر است. او تنها شاعری است که حتی لحظه های ساده روایتش هم قابلیت شعری دارد. در ادبیات ما حس و حالی وجود دارد که متری برای اندازه گیری اش نمی توان در نظر گرفت. حافظ نامش را “آن” نهاده بود. یعنی متن آن قدر خیال انگیز باشد که از آن لذت سرشار ببرید، اما نمی توانید آن لذت را بیان کنید. ابیات زیادی از نظامی وجود دارد که بسیار زیباست، اما لذت و حس سرشار آنرا با ترجمه شعر به مخاطبی که آن حس و حال را درک نکرده باشد نمی توان تشریح کرد. وقتی درباره عشق مجنون به لیلی صحبت می کند لذت می برید، اما بعنوان معلم و منتقد نمی توان آنرا درست مدلول کرد. در ادبیات کلاسیک ما تا قرن دهم نظامی تنها شاعری است که این خاصیت را دارد.
کاکاوند اظهار نمود: نظامی حتی در تحمیدیه ها که جای قدرت نمایی شاعران است نیز شاعرانگی اش برجسته است. در این موارد بطور معمول دانستگی در کلام شاعران ما دیده می شود، اما در شعر نظامی دانستگی جای خودرا به شاعرانگی می دهد.
این کارشناس ادبیات اضافه کرد: نظامی گویش ویژه ای در شعر دارد. آهنگِ لهجه او آشکار و مختص خودش است و باید با آن انس پیدا کرد. این صنعتگری ادبیاتی نیست، خاصیت زبانی است.
وی با اشاره خاص بودن زبان برخی شاعران مانند نظامی، اشاره کرد: نیما نیز این خاصیت را داشت. مبنای تمام نظریه های نیما این است که به شکل طبیعی آن چه در زندگی اش جریان دارد، در شعر او هم اتفاق بیفتد. اینکه اسم این همه رود، دره، کوه، حشره و اصطلاحات بومی در شعر نیما وجود دارد اولین خاصیت شعر اوست. حتی گاهی اصرار دارد بگوید چهره ای بومی است و زبانش از جهانی برآمده که در آن زندگی می کند و شعرهایش دریافت او از جهان هستی است. همان نکته ای که در شعر نظامی هم وجود دارد.
کاکاوند اشاره کرد: یکی از دلیلهای که نظامی را نشناختیم این است که از او کم خواندیم. حرف زدن از ادبیات ما را به جایی نمی رساند. بهترین راه برای شناساندن نظامی گنجوی این است که آثار او را بخوانیم. تاریخ ما پر از نمونه های ادبیاتی است، اما متاسفانه در مقطعی قرار داریم که کمترین توجه به ادبیات کشورمان می شود. همه می گویند مدیون ادبیاتیم و مهم ترین نکته در فرهنگ، ادبیات است، اما عملا نه فقط ادبیات را حفظ نکردیم، زبان را هم داریم از دست می دهیم. مصداقش هم امروز در فضای مجازی و بستر اینترنت مشهود است.
شاعر و پژوهشگر تاریخ ادبیات با اشاره به حذف پسوند گنجوی از نام نظامی و به کار بردن عنوان حکیم نظامی در ویژه برنامه های بزرگداشت او در سراسر کشور اشاره کرد: با این کارها نمی توانیم شخصیت ها و مشاهیر را به نام خودمان حفظ نماییم. نظامی، گنجوی است. اما به فرهنگ ایران متعلق می باشد. او گفته که گنجه تبعیدگاه من است و شهروند گنجه هستم. دل خوشی از گنجه نداشت. اصالتا اهل گنجه نبود و مادرش کُرد است، اما به هر حال اهل گنجه است. مساله این است که نباید منتظر بمانیم تا کشوری دیگر ادعا کند که مشاهیر ایران به فرهنگ آنها متعلق می باشد و بعد مبادرت به برگزاری همایش نماییم.
وی اشاره کرد: ما باید طوری نظامی را مال خود نماییم که نه جغرافیا آنرا از ما بگیرد و نه تاریخ بتواند نامش را از جامعه ما جدا کند. نظامی گنجوی وقتی متعلق به ما خواهد بود که آثارش را بخوانیم و اشعارش را بشناسیم وگرنه ارائه کردن سند برای اثبات اینکه نسبش اهل ایران امروزی است فایده ای ندارد.
کاکاوند با اشاره به اینکه شعر فارسی نماینده تاریخی است که به ایرانِ فرهنگی متعلق می باشد، اظهار نمود: اگر مرزهای سیاسی را در نظر نگیریم هنوز رودکی متعلق به ایران است. یادمان رفته ایرانِ فرهنگی، جغرافیای امروز نیست. وگرنه با مرزهای سیاسی امروز، خاقانی را نخواهیم داشت. شعر فارسی نماینده تاریخی است که به ایرانِ فرهنگی متعلق می باشد.
این شاعر و پژوهشگر ادبیات اشاره کرد: قسمت بد ماجرا این است که نظامی معروف است و خوانده نمی گردد. اگر شاعری گم نام بود، این ناشناختگی توجیه داشت. اما نام نظامی در جامعه بین شاعران شاخص تاریخ ایران مطرح است. برای حل این کاستی فقط باید خوانش آثار نظامی گنجوی را جدی بگیریم.
در این مراسم قبل از سخنرانی دکتر کاکاوند، ۱۸ تن از شاعران مازندرانی شعرخوانی کردند و کیومرث فاضلی و محمد نادریان دو شاعر پیشکسوت مازندرانی مورد تجلیل قرار گرفتند.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به مناسبت زادروز حکیم نظامی، چهره نامدار زبان و ادبیات فارسی برنامه ای را تدوین کرد که در سراسر کشور به شیوه های مختلف و با هدف پاسداشت مشاهیر فرهنگ و ادب و عرفان ایران انجام می شود.
این ویژه برنامه های فرهنگی و هنری طی سه روز در ساری و به مدت یک هفته در سراسر مازندران برگزار می گردد.