پروفسور حسین باهر: سلبریتی ها جای روشنفكران را گرفته اند

صد كادو: «شاید تلاش مردم برای تغییر زیست جهان خود امری متناسب با رویكرد جهانی شدن و البته طبیعی باشد اما رفتار دوگانه از طرف سلبریتی ها كه به صورت كاذب جای گروه های مرجع سنتی مانند روشنفكران و روحانیون را گرفته اند جای تأمل جدی دارد.»

به گزارش صد كادو به نقل از ایسنا، روزنامه آرمان امروز نوشت: «هر روز عكس و یا فیلمی از رفتار متناقض برخی سلبریتی ها در داخل و خارج از كشور منتشر می شود كه در میان افكار عمومی بازتاب زیادی پیدا می كند و مورد تعجب افكار عمومی قرار می گیرد. مردم هنگامی كه مشاهده می كنند فردی كه تا روز گذشته مبلغ گفتمان رسمی جامعه بوده و اتفاقاً بر آن پافشاری نیز می كرده، یك باره رفتاری از خود نشان داده است كه صدوهشتاد درجه با مواضع گذشته اش متفاوت می باشد، متعجب می شوند. این رویكرد زنگ خطری جدی برای جامعه ای است كه گروه های مرجع آن باید اصالت بیشتری در هنجارها و رفتارهای خود داشته باشند. شاید تلاش مردم برای تغییر زیست جهان خود امری متناسب با رویكرد جهانی شدن و البته طبیعی باشد اما رفتار دوگانه از طرف سلبریتی ها كه به صورت كاذب جای گروه های مرجع سنتی مانند روشنفكران و روحانیون را گرفته اند جای تأمل جدی دارد. بنا بر این و برای تحلیل و بررسی این مساله «آرمان» با پروفسور حسین باهر، جامعه شناس برجسته كشور گفت و گو كرده است. دكتر باهر معتقد است: «برخی از سلبریتی هایی كه در جامعه وجود دارند به سبب نداشتن اصالت كافی برای قرارگرفتن در گروه مرجع جامعه به بعضی باورهای كلیدی جامعه مانند حجاب اعتقاد ندارند. این افراد اغلب اقدامات خودرا نیز به صورت غوغاسالارانه انجام می دهند و تلاش می كنند در چنین فضایی برای خود شهرت كسب كنند. حجاب یك مقوله پیچیده و مهم در جامعه اسلامی است و بنا بر این سلبریتی ها از درك و فهم این مقوله پیچیده عاجز هستند.»

در ادامه گزیده این گفت و گو را می خوانید.

– سلبریتی عنوانی است كه به همه افراد سرشناس جامعه گفته می شود كه در زمینه های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی گفته می شود. این در شرایطی است كه برخی گمان می كنند سلبریتی ها تنها كسانی هستند كه در زمینه سینما و ورزش فعالیت دارند و رفتارهای فوق مدرنی از خود نشان می دهند كه آنها را از دیگران متمایز می كند.

– این مسأله كه چرا سلبریتی ها در جامعه به یك شكل رفتار می كنند اما هنگامی كه به خارج از كشور سفر می كنند رفتار خودرا تغییر می دهند دلایلی دارد كه عمدتاً نیز فرهنگی هستند و ریشه در نوع فرهنگ جامعه دارد.

– برخی كه مدعی سلبریتی هستند به سبب خطاهایی كه در زندگی خود دارند تخطئه می شوند و به اهداف خود نمی رسند. در فضایی كه هارمونی و نظم روشنی ندارد، یكی به عرش می رسد و دیگری به فرش و بنا بر این نیز انسان های بی مایه هنگامی كه از كشور خارج می شوند ظرفیت می تركانند و دست به رفتاری می زنند كه در گذشته از آنها مشاهده نشده است.

– این مسأله به نوع انتخاب این افراد بازمی گردد كه با عنایت به چه معیارهایی انتخاب شده اند. اگر انتخاب این افراد برمبنای معیارهای منطقی و پایدار صورت بگیرد اتفاقی كه می افتد این است كه اگر این افراد به خارج از كشور نیز سفر كنند به صورت كم وبیش خودرا به این معیارها پایبند می دانند و رفتاری از خود نشان نمی دهند كه باورهای گذشته آنها را زیر سوال ببرد.

– بعنوان مثال اگر انتخاب افراد به صورت صحیح صورت گرفته باشد یك خانم كه با چادر در تلویزیون فعالیت می كرده، اگر به خارج از كشور سفر كند همچنان حجاب خودرا حفظ می كنند. البته امكان دارد دیگر مانند گذشته چادر نداشته باشد اما شرایط به شكلی نیست كه كشف حجاب كند. در چنین شرایطی خانم ها مانتوی بلند می پوشند و به شكلی رفتار می كنند كه همچنان به قواعد و اصول گذشته پایبندی نشان می دهند.

– رفتار ضد و نقیض برخی سلبریتی ها به سبب نوع گزینشی بوده درباره آنها صورت گرفته است. مسئولانی كه قصد انتخاب چنین افرادی را دارند باید با عنایت به معیارهای پایدار اجتماعی و فرهنگی دست به انتخاب بزنند تا در آینده شاهد رفتار منافقانه و رنگارنگ آنها نباشند.

– این گونه رفتار در اولین مرحله ایجاد بدبینی در میان اقشار مختلف مردم می كند.

– افراد اصیل جامعه كه دارای آگاهی هستند چنین افرادی را الگوی خود قرار نمی دهند و مسائل را از هم تمییز می دهند. با این وجود برخی جوانان كه سلبریتی ها را بعنوان الگوی خود انتخاب نموده اند امكان دارد به تأسی از آنها دست به چنین رفتاری بزنند و رفتار دوگانه ای از خود نشان بدهند. این اتفاق در مدارس رخ داده است.

– بعنوان مثال در مدارس دخترانه كه پوشیدن چادر الزامی است دختران دانش آموز در مدرسه كه هستند از چادر استفاده می نمایند اما به محض این كه از در مدرسه خارج می شوند چادر خودرا در كیف خود می گذارند و روسری و لباسی می پوشند كه تفاوت های معناداری با حجاب آنها در محیط مدرسه دارد. این وضعیت در محیط منزل و محیط كار نیز وجود دارد و نوع پوشش خانم ها در محیط منزل و كار با هنگامی كه برای تفریح به بیرون می روند متفاوت می باشد. این رویكرد در رفتار سبب می شود كه افراد جامعه بین آن چه دوست دارند و آن چه در محیط كار و مدرسه بعنوان ارزش و باور شناخته می شود گرفتار دوگانگی شوند و در یك حالت سردرگم بمانند و مجبور باشند نان به نرخ روز بخورند. باید نسبت به این مساله حساسیت نشان داد و به لطمه شناسی دقیق آن پرداخت.

– بی ریشگی می تواند چنین افرادی را به هر سمت وسویی بكشاند. كسی كه ریشه داشته باشد و دارای قواعد خاص خود جهت زندگی باشد به محض این كه به خارج از كشور برود رفتار خودرا تغییر نمی دهد.

– بیهودگی و بعضاً فرومایگی سبب شده این عده از سلبریتی ها جای روشنفكران را در جامعه ایران بگیرند. هنگامی كه شرایط در جامعه به شكلی جلو می رود كه آب زلال كنار می رود و آب غیر زلال جای آنرا می گیرد جامعه با فقدان گروه های مرجع جریان ساز و تأثیرگذار مواجه می شود.

– جامعه امروز ایران با نسل جدید دهه هفتاد و هشتادی مواجه می باشد كه با هنجار های سنتی جامعه تفاوت های معناداری پیدا كرده اند. این مسائل ریشه در كنار گذاشتن روشنفكران بعنوان روشنگران جامعه و بعضاً جلوگیری از فعالیت آنها بوده است.

– امروز حتی زبان جوانان جامعه فارسی «دری» نیست بلكه به فارسی «ددری» تبدیل گشته است. امروز نسل جدید كلمات غریب و مهجوری در صحبت های محاوره ای خود به كار می برند كه برای نسل گذشته نه مقدور است و نه قابل فهم. این اتفاقات به سبب توجه مردم به سلبریتی های تازه به دوران رسیده است كه عمدتاً نیز در رسانه های گروهی ظهور و بروز پیدا كرده اند. این رفتار سلبریتی ها نیز برای خیلی از جوانان سرمشق می شود.

– گروه های مرجع همواره در توسعه جوامع نقش تعیین كننده ای داشته اند. بنا بر این نیز اگر سلبریتی ها كاركرد مثبت خودرا به جامعه نشان بدهند و بتوانند در جامعه به صورت مثبت جریان سازی كنند مسیر توسعه كشور هموار خواهد شد. با این وجود كاركرد سلبریتی ها در ایران به این شكل نبوده است.

– آموزه هایی كه امروز توسط برخی سلبریتی ها در جامعه ترویج می شود به سبب ماهیت خشنی كه دارد سبب افسردگی و رنجوری در میان جوانان جامعه شده است. این در شرایطی است كه اشعار و سینمای گذشته همواره سرشار از امید و زندگی بود و فهم و درك جوانان را در راه زندگی بالا می برد.

– برخی سلبریتی ها به سبب فقدان اصالت، برای قرارگرفتن در گروه مرجع جامعه بعضاً به باورهای كلیدی جامعه مانند حجاب اعتقاد ندارند. این افراد اغلب اقدامات خودرا نیز به صورت غوغاسالارانه انجام می دهند و تلاش می كنند در چنین فضایی برای خود شهرت كسب كنند.

– حجاب یك مقوله پیچیده و مهم در جامعه اسلامی است و بنا بر این دسته ای از سلبریتی ها از درك و فهم این مقوله پیچیده عاجزند. این دسته از سلبریتی ها تنها برمبنای نوع زندگی و رفاهی كه در آن قرار دارند عمل می كنند و مسائل مهمی مانند حجاب متأسفانه برای آنها در اولویت نیست.

– اگر رسانه ملی رسالت خودرا به خوبی انجام داده بود مبادرت به ممنوع التصویری نیروهای خود و سلبریتی ها نمی كرد. رسانه ملی نباید تابع جوزدگی های اجتماعی باشد. صداوسیما افراد ناشناس را جذب می كند و به آنها پروبال می دهد. با این وجود به محض این كه این افراد رفتار متفاوتی از خود نشان دهند و بر خلاف هنجارهای جامعه رفتار كنند با پاك كردن صورت مسأله آنها را ممنوع التصویر می كند.

– باید به دنبال حل مسأله به صورت ریشه های و بنیادی باشیم تا بتوانیم به نتیجه مطلوب برسیم. اگر چنین نباشد بجای این كه معیارها و هنجار های مشخصی را برای انتخاب نیروهای خود مشخص نماییم تنها به اقدامات مسكن و كوتاه مدت بسنده می كنیم؛ در شرایط فعلی انتقادات كارشناسان اجتماعی و فرهنگی نیز مؤید هم امر است.

– باید عنوان كنم كه روشنفكران جامعه تلاش می كنند خودرا بروز دهند. بنا بر این نیز مشاهده می نماییم كه روشنفكران جامعه در شبكه های مجازی فعالیت می نمایند و از طرف دیگر دیدگاه های خودرا در رسانه های گروهی در بین می گذارند. روشنفكران وضعیت را مطلوب نمی دانند. بنا بر این نیز تلاش می كنند درباره مشكلات و چالش های جامعه گفت و گو كنند و این گفت و گو را به سطح جامعه نیز بكشانند. این نوعی دلسوزی و تعهد اجتماعی است كه روشنفكران دنبال می كنند.

– سلبریتی ها فاقد چنین مسئولیتی هستند و برای خود چنین مسئولیتی در نظر نگرفته اند.

– هیچ پدر و مادری فرزند معترض خودرا طرد نمی كند و بلكه همواره به دنبال آن است كه آنرا راهنمایی و ارشاد كند. روشنفكری نیز چینن مسئولیتی برای خود قائل است و همواره تلاش می كند با اصلاحگری و روشنگری چالش های جامعه را مرتفع كند و در مقابل برای توسعه جامعه فرصت ایجاد كند.

– ناملایمتی ها موجب نخواهد شد كه روشنفكران گوشه نشین شوند و مسئولیت اجتماعی خودرا كنار بگذارند. این در شرایطی است كه سلبریتی ها نقش متفاوتی نسبت به روشنفكران دارند و بجای این كه در جامعه جریان ایجاد كنند، روی اتفاقات جامعه موج سواری می كنند. این موج سواری نیز اغلب برای به دست آوردن شهرت و تحكیم جایگاه خود در میان افكار عمومی و به خصوص جوانان است.

منبع: صد كادو